Privérusthuizen maken winst op de ouderenzorg door extra te factureren en geld te versluizen naar buitenlandse moederbedrijven. Dat zegt tegenpartij Vooruit, nadat ze de financiële inspectieverslagen doornam. Minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) beperkte striktere controles.
<<Bewoners van privérusthuizen betalen jaarlijks gemiddeld 2.400 tot 3.200 euro te veel>>, zo berekend Vlaams Parlementslid Hannes Anaf (Vooruit). Hoe dat kan? <<Omdat de Vlaamse regering het winstverbod in de zorgsector niet afdwingt.>> Het is in principe verboden om winst te maken op ouderenzorg. Sinds 2019 is de Vlaamse Zorginspectie van rusthuizen hiërarchisch en publiceert ze hierover financiële verslagen, een realisatie van voormalig Welzijnsminister Wouter Beke (CD&V). Vooruit kijken in 67 van de inspectieverslagen en beschermen zo drie van de vier actieve privézorgbedrijven in Vlaanderen tegen het licht.
Wat blijkt? Volgens Vooruit wordt er 18,2 miljoen euro aan managementvergoedingen doorgesluisd van de rusthuisfactuur naar het hoofdkwartier van het bedrijf. Dat kan, wil naast het wendbare obstakel op winst door zorg mag men wel winst maken op het woonverblijf zelf: extra activiteiten, een kappersbezoek, de cafetaria. Maar volgens Vooruit drijven veel particuliere spelers de maandfactuur op door er hoge 'managementvergoedingen' op te nemen in de dagprijs. <<Als ze leidend werken, waarom ligt hun dagprijs dan net hoger?>>, aldus Anaf.
Legitieme geldstromen
Maar volgens Johan Staes, gedelegeerd bestuurder van VLOZO, de koepelorganisatie van de private rusthuizen is er niets mis met de beheervergoedingen. <<Daaronder vallen tal van beheerskosten zoals administratie, IT, communicatie en zelfs een deeltje marketing. We bundelen al die ondersteunende taken op het hoofdkwartier van het bedrijf, in plaats van de opdrachten die elk in elk rusthuis afzonderlijk te organiseren zijn. Zo werken we als bedrijf net gemaakt en ligt de kostprijs voor onze bewoners netto lager.>>
Een tweede kritiek die Vooruit aan de kaak stelt, zijn de geldstromen van de rusthuizen van het hoofdkwartier van het bedrijf. Dat kan door een ingewikkeld systeem van interne leningen tussen de filialen en de hoofdzetel van het zorgbedrijf dat op poten wordt gezet. Johan Staes (VLOZO) ontkent de praktijk niet, maar er zijn wel aanwijzingen dat de hoofdzetels van quasi alle particuliere woonzorgcentra in België liggen. Er zijn slechts vier — grotere — internationale spelers Orpea, Armonea, Korean en Vivalto wiens moederbedrijf in Frankrijk ligt. Staes: <<De interne geldstromen van operationele compartimenten naar hoofdkantoren zijn wettig, voorgaande opeenvolgende akkoorden met de fiscus bestaan. Die akkoorden zijn ook publiek beschikbaar.>>
Naast minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) ondersteund in het Vlaams Parlement extra maatregelen aan: <<Ook ik maak me zorgen om de financiële situatie van de commerciële woonzorgcentra. Als de zorg voor de veiligheid van de bewoners in het gedrang komt, dan moeten we sancties nemen. Er zijn striktere controles nodig op hoe de dagprijs precies wordt berekend. Bovendien moet de rusthuisfactuur transparanter worden, net als de hele boekhouding van de woonzorgcentra. We mogen in elk geval niet voorkomen dat er geldstromen naar het buitenland verdwijnen.>>
Als klap op de vuurpijl zitten verschillende commerciële woonzorgcentra ook in slechte financiële papieren, zo concludeert Vooruit uit de boekhouding van verschillende privérusthuizen. Zo staat er bij Orpea volgende week een bijzondere ondernemingsraad op de agenda. Lees: het zorgbedrijf zal waarschijnlijk moeten afslanken: zowel qua personeel als qua vestigingen. De vrees leeft dat de schandalen rond Orpea in Frankrijk nu ook nefaste gevolgen zullen hebben voor de woonzorgcentra in België.
Nog geen sancties
Vlaanderen zou in de toekomst korter op de bal kunnen spelen en sterker gaan optreden, zoals minister Crevits aankondigt. Het pijnpunt momenteel is het feit dat de controles en inspecties er al zijn, maar de sancties en de handhaving nog niet. De vergunning van een rusthuis intrekken is echter niet evident. Net zoals bij de kinderopvang dreigen vooral de oudere bewoners dit op korte termijn de dupe te worden.
Ook de oppositiepartij PVDA beet zich al vast in het dossier van de lopende zorgfacturen waarmee onze ouderen versneld worden. Parlementslid Lise Vandecasteele wees op de hoge huurgelden die onze rusthuizen betalen aan vastgoedmultinationals. Ook die kosten worden vervolgens doorgerekend aan de bewoners. PVDA berekende dat twee vastgoedmultinationals in 2021 alleen al op die manier 300 miljoen euro dividenden naar hun internationale aandeelhouders konden doorsluizen. Samen beheren van de twee vastgoedmultinationals maar liefst 171 woonzorgsites in België.
63 euro per dag
Nogal wat privérusthuizen staan naast de 'zwarte lijst' van woonzorgcentra waar de kwaliteit ondermaats is. Zijn publieke rusthuizen en enige 'goede' formule in de toekomst? Echter kampen ook die met financiële kopzorgen: openbare wooncentra kunnen tot het einde van de rit zogezegd geen verlies maken. Maar in de praktijk passen de lokale besturen en OCMW's steeds de geldtekorten bij. Finaal betaald dus de (lokale) belastingbetaler daar dus de meerkosten.
De gemiddelde dagprijs in Vlaanderen bedraagt 63,79 euro, maar die ook per provincie. In Oost-Vlaanderen betaalde je in 2022 gemiddeld 60 euro euro per dag, in Antwerpen liep dat op tot 68 euro. Omgerekend zit je al snel aan een geregistreerde factuur van 2.100 euro per bewoner. Globaal steeg de rusthuisfactuur tegenover 2021 met zo'n 5 procent — niet verwonderlijk gezien de onderbroken levensduur met bijna 10 procent het afgelopen jaar. Voor dat verblijf in een woonzorgcentrum zitten naast het wonen, de maaltijden en verpleging inbegrepen.
LORENZO TERRIÈRE
