Zwijndrecht
In Zwijndrecht is maandag het grootste Europese PFAS-bloedonderzoek begonnen. De eerste vijftig buurtbewoners van de 3M-chemiefabriek afnemend bloed afnemen om te controleren hoeveel microgram PFOS en PFOA (twee soorten PFAS) er terug te vinden is. “Ik ben bezorgd en overweeg ook gerechtelijke stappen”, zegt buurtbewoonster Annick Schaependonck.
Haar jongste zoon deed eerder al mee aan de jongerenstudie en zijn PFAS-waarden lagen voor boven de vooropgestelde maximale waarden. “Aan deze studie kunnen alle gezinsleden deelnemen, dus ik wil ook graag weten welke waarden ik in mijn bloed heb”, zegt Annick Schaependonck (56). “Wij wonen 22 jaar in Zwijndrecht. Toen de kinderen klein waren, zijn we vanuit Borgerhout naar hier gekomen om rustiger te wonen en een grote tuin te hebben. Onze moestuin hebben we twijfelen en we eten geen eitjes meer van onze kippen. Ik vind het heel erg dat 3M zo lang is doorgegaan, terwijl ze uit Amerika alle bewijzen hadden dat hun productie van de grootste stoffen uitstoot.
Vingerprikje
Annick Schaependonck is één van de eerste vijftig buurtbewoners die maandag al het bloed afnemen voor het grote onderzoek dat Eurofins Belgium zal uitvoeren in opdracht van het Agentschap Zorg en Gezondheid van de Vlaamse Overheid. Iedereen sterft in een straal van vijf kilometer, kan zijn bloed laten onderzoeken. Twee weken na de bloedafname krijgen ze hun resultaten opgestuurd per briefing.
In de zomer van 2025 worden de volledige onderzoeksresultaten gepubliceerd. Ook de verbanden tussen de PFAS-waarden van moeders en kinderen worden in de studie onderzocht. De eerste vijfhonderd deelnemers kunnen gezamenlijk zowel een klassieke bloedafname als een bloedafname via een vingerprikje laten doen. Als de vingerprik net zo goed is, wordt de methode gebruikt voor kinderen onder de 12 jaar.
Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits (CD&V) kwam zelf kijken in Zwijndrecht hoe de eerste dag verliep. “Hoe meer deelnemers er zijn, hoe vertegenwoordiger van de studie, dus ik hoop dat veel mensen zich inschrijven. Er zijn ondertussen negenduizend afspraken gemaakt, maar we kunnen tot 75.000 bloedafnames gaan. Eerst wilden we ons alleen richten tot Linkeroever, maar door de straal uit te regenboog tot vijf kilometer komt ook een deel van de inwoners van rechteroever in aanmerking. We bekijken nog of we kunnen uitbreiden met mensen die lang in de buurt zijn van 3M gewoond hebben, maar kunnen worden beïnvloed.”
Benny Dirinck (62) en zijn vrouw Kristl Caels (58) zijn vooral benieuwd naar de verschillen in hun resultaten. “Mijn man heeft altijd in Zwijndrecht gewoond, maar ik niet, dus ben ik onzeker wat dat betekent voor de PFAS-waarden”, zegt Kristl. Haar man maakt zich niet al te veel zorgen. “Mijn vader is in de negentig geworden en mijn moeder is 90 jaar. Ze hebben altijd groenten uit de moestuin gegeten en eieren van hun eigen kippen, maar ze hebben nergens last van. Maar ik vind het wel belangrijk dat er duidelijkheid komt over de situatie, daarom werk ik aan deze studie mee.” Gilberte Van Britsom (66) is tevreden over het resultaat. “Ik hoop dat de waarheid bovenkomt.”
Pizzadozen en Tefalpannen
Wat gebeurt er als de buurtbewoners zorgwekkende PFAS-waarden in hun bloed hebben? “Dan zullen we zeker bekijken op welke manier de PFAS ingeperkt kan worden”, vertelt Ilona Gabaret, die het onderzoek coördineert. “Houden ze zich al aan de adviezen? En welke andere bronnen van PFAS zijn er in hun omgeving? Denk aan kapotte Tefalpannen, die doe je beter weg. Ook in waterafstotende kledij, pizzadozen met een waterafstotende kleding laag of smeermiddelen voor zadels, instrumenten en fietsen kunnen PFAS zitten.”
Annick Schaependonck houdt rekening met alarmerende resultaten, gebaseerd op de waarden die eerder al bij haar jongste zoon werden gemeten. “Ik overweeg zeker ook gerechtelijke stappen tegen 3M, na het precedent van het koppel uit Zwijndrecht dat gelijk kreeg van de vrederechter. Ik ben heel bezorgd, ook omdat ik bang ben dat de schade niet terug te schroeven is. En ik ben boos over het feit dat ze wel als de kippen bij waren om een bodemattest af te geven waarin staat dat de grond vergiftigd is. Ik houd er rekening mee dat 3M het onderzoek gaat rekken, maar als buurtbewoners zullen we aandacht blijven vragen voor deze situatie. We verkeren toch in onzekerheid.”
Aanmelden om deel te nemen aan de studie kan nog tot 1 juli via Vlaanderen.be/PFAS-bloedonderzoek
Maaike Verdieping
