Yves Leterme is geen god die wikt en beschikt
Op 10 juni werden de politieke kaarten geschud. Amper drie weken later is de eerste stoelendans achter de rug. De grote winnaar van de federale verkiezingen, Yves Leterme, nam woensdag afscheid van het Vlaamse Parlement en legde donderdag de eed af in de Senaat. Voor hem is het nu wachten op de vraag van de koning om formateur te worden. In zijn zog stapte ook Inge Vervotte van het Vlaamse naar het federale niveau.
Hun plaatsen in de Vlaamse regering zijn inmiddels ingenomen door Kris Peeters, die na amper drie jaar in de politiek Vlaams minister-president wordt. Steven Vanackere neemt de bevoegdheden van Inge Vervotte over en Hilde Crevits die van Kris Peeters. Aan hen om nu verder het Vlaamse regeerakkoord uit te voeren. In samenwerking met een federale regering, maar misschien ook in conflict ermee. De vraag is of de hertimmerde Vlaamse regering genoeg gewicht heeft om een eigen koers te varen. Zit hier nu een B-ploeg?
Kris Peeters: (verontwaardigd) 'Nee, integendeel. Ik vind het zelfs ongepast om over een B-ploeg te spreken. De anciens in de Vlaamse regering hebben de laatste drie jaren aangetoond dat er veel gepresteerd is. En de twee nieuwe collega-ministers kunnen een indrukwekkend curriculum voorleggen. Hilde en Steven zijn van een heel hoog niveau en hebben al heel wat ervaring opgedaan in het parlement. Als spelverdeler en nieuwe minister-president ben ik ervan overtuigd dat deze regering een A-ploeg is. Spreken van een 'reserveploeg' is oppositietaal.'
Wat vinden de twee nieuwkomers er zelf van?
Steven Vanackere: 'We zijn inderdaad neofieten in deze baan. Maar elke nieuwe minister komt bij wijze van spreken op een bepaald moment van de reservebank af om aan de eerste werkdag te beginnen.'
Hilde Crevits: 'Er zijn verkiezingen geweest. Er zijn keuzes gemaakt. Sowieso moesten er twee nieuwe ministers komen. In de federale regering kon de partij ze niet halen, want CD&V zat in de oppositie. Dus lijkt het me logisch dat men ze in het Vlaams Parlement heeft gezocht. Is dit een B-ploeg? Ik heb de voorbije jaren kunnen ervaren dat het Vlaamse bestuursniveau dicht bij de mensen staat en veel praktische beslissingen neemt die direct voelbaar zijn. Van een A- en een B-ploeg kan dus geen sprake zijn.'
Peeters: 'Ik wil daar nog aan toevoegen dat de kabinetten op post blijven, zodat de nieuwe ministers verder kunnen bouwen op de competentie en de ervaringen van kabinetsleden die al drie jaar met de materie bezig zijn. De uiteindelijke beoordeling van deze ploeg zal bepaald worden door het aantal doelpunten dat we aan het einde van de match gescoord zullen hebben.'
In 2003 was Steve God. Nu is Yves God. Hij maakt en kraakt, wikt en beschikt.
Peeters: 'Over de beslissingen van Steve Stevaert kan ik weinig zeggen. Maar ik weet wel dat de keuze van Steven en Hilde zorgvuldig is voorbereid. De Vlaamse fractie van CD&V telt veel competente parlementsleden. We hebben verschillende scenario's bekeken en de nodige afwegingen gemaakt. Het was daarna aan de voorzitter van de partij, Jo Vandeurzen, om een voorstel te doen aan de algemene vergadering. De keuze voor Hilde en Steven is met een overweldigende meerderheid goedgekeurd.'
Dat is de officiële versie van de feiten. Iedereen weet dat wie in aanmerking wil komen voor een ministerspost, in de eerste plaats goed moet liggen bij Yves Leterme.
Peeters: 'Dat is wat jullie, journalisten, daarvan willen maken. De realiteit is anders. Wel is het zo dat Yves een belangrijke rol heeft gespeeld. Ook dat is normaal. Hij heeft de belangrijke beslissing genomen om de lijst te trekken en om weg te gaan als minister-president. Idem voor Inge Vervotte. Het lijkt me evident dat zij dan ook een beetje impact willen hebben bij hun vervanging. Maar dat is nog iets helemaal anders dan een god die wikt en beslist.'
Wat is het verschil tussen de stoelendans van 2007 en die van 2003?
Vanackere: 'Alvast de manier waarop mensen toen uit de Vlaamse regering vertrokken zijn.'
Peeters: 'We hebben een grote zorg aan de dag gelegd om het anders aan te pakken. In tegenstelling tot 2003 komt de nieuwe minister-president deze keer uit de Vlaamse regering. En de nieuwe ministers komen uit de fracties. Bovendien volgen ze al jaren intensief hun nieuwe beleidsdomein. We hebben alles gedaan om de continuïteit te garanderen.'
Zult u voldoende hard op tafel kunnen slaan in de Wetstraat 16, als Leterme daar als premier zit?
Peeters: 'Weeral die perceptie van een Kris Peeters die instructies krijgt van bovenaf. Wie mij kent, weet dat de kans daartoe vrij klein is.'
Vanackere: (lacht) 'Ik ken Kris een beetje en ik kan dat bevestigen.'
Peeters: 'Veel zal natuurlijk afhangen van hoe het federale regeerakkoord eruitziet en hoe de regering samengesteld zal zijn. Natuurlijk verkies ik Yves Leterme als premier. Maar de relatie tussen de minister-president en de premier zal deze keer anders zijn dan de relatie tussen pakweg Luc Van den Brande en Jean-Luc Dehaene, omdat de omstandigheden, de personen en het regeerakkoord toen anders waren.'
Crevits: 'Je kunt onmogelijk zeggen wie de baas zal spelen. In elke situatie zal er veel overleg nodig zijn met de mensen in de federale regering.'
Peeters: 'Wie nu de baas is van wie, is een verkeerd concept. De Vlaamse regering heeft een eigen dynamiek. We hebben een regeerakkoord. Wij willen verdere stappen in de staatshervorming. Vandaar dat dat federale regeerakkoord zo belangrijk is. Ik ga ervan uit dat we in een ándere relatie komen met het federale niveau. Geen relatie in termen van onder- of bovengeschikt, maar inhoudelijk anders, met nieuwe bevoegdheden voor Vlaanderen.'
Minister Vanackere, hoe kijkt u aan tegen die nieuwe staatshervorming? U bent Brusselaar. U bent bovendien een koele minnaar van het kartel met NV-A.
Vanackere: 'Ik heb dat ook ergens gelezen. Ik vind de term "minnaar" niet echt van toepassing in de politiek. Maar het klopt dat de Vlaamse Brusselaars, in alle partijen trouwens, een andere gevoeligheid hebben ten aanzien van de staatshervorming. Ze worden dagelijks rechtstreeks geconfronteerd met de andere gemeenschappen. Ze weten maar al te goed dat wie aan politiek wil doen in de hoofdstad, nog meer dan elders moet zoeken naar afspraken met de ander. Wie zich isoleert, stoot met zijn hoofd tegen de muur.' 'Op federaal niveau is dat niet anders. De politieke leiders van onze partij beseffen dat. Het concept van coöperatief federalisme, waarbij iedere deelstaat zijn verantwoordelijkheid heeft, maar wel in respect voor, en in een ernstige dialoog met de ander, is veel sterker aanwezig in de hele partij dan mensen soms denken.'
U spreekt over coöperatief federalisme...
Vanackere: 'Dat is een woord van Yves Leterme.'
Maar de N-VA spreekt over separatisme.
Vanackere: 'Ik ben CD&V'er. En ik voel me perfect bij dat coöperatief federalisme van Yves Leterme. Ik wil vooral in die lijn verder gaan.'
Wat is de rol van Herman Van Rompuy geweest in uw politieke carrière?
Vanackere: 'Hij is de man die mij de politiek heeft binnengeloodst, weliswaar achter de schermen, want Herman Van Rompuy was directeur van de studiedienst Cepess toen hij mij vroeg om adviseur economie te worden. Ik studeerde op dat moment nog economie.'
U had al een diploma in de rechten.
Vanackere: 'Blijkbaar volstond dat om geloofwaardig te zijn. Ik was een broekje van 24 en schreef al mee aan partijprogramma's. Achteraf heb ik wel ervaren dat mijn parcours via het kabinet van Brussels minister Jos Chabert nodig was om echt tot politieke wasdom te komen.'
Yves Leterme werkte toen ook op het CVP-hoofdkwartier.
Vanackere: 'Hij was adjunct-nationaal secretaris. We aten regelmatig samen slechte broodjes in de benepen refter.'
Was er toen al een zekere chemie, een gevoel dat u elkaar nog terug zou zien?
Vanackere: 'Nee. Maar wel respect. Het was al duidelijk dat Yves Leterme van een groot politiek kaliber was. Wat we misschien ook een klein beetje delen, is dat we weliswaar gepassioneerd zijn door politiek, maar ook uitstapjes buiten de politiek hebben gedaan. Voor Leterme is politiek niet per definitie het enige. Voor mij ook niet.'
Bent u een jobhopper?
Vanackere: 'Als je naar mijn curriculum kijkt, lijkt dat misschien zo. Maar ik moet u toch tegenspreken. De rode draad in mijn cv is dat ik de laatste twintig jaar in Brussel gewerkt heb aan de res publica. Vanuit de partij, op een kabinet, bij de metro of in de Brusselse regering. Ik was in elk geval niet onrustig op zoek naar telkens iets anders. Maar er kwamen wel regelmatig nieuwe vragen waarop ik ja heb geantwoord.'
Hebt u ooit nee gezegd?
Vanackere: 'Ja.'
U had nóg meer kunnen doen?
Vanackere: 'Ik had andere dingen kunnen doen. Maar ik moet wel zeggen dat mijn echtgenote blij is dat ik me nu op één functie kan focussen.'
U bent in het parochieteam actief. Zelfs voor een CD&V'er is dat vandaag niet meer zo gebruikelijk.
Vanackere: 'Iedere mens heeft zo'n beetje zijn jardin privé. Zoals er veel mensen actief zijn in het verenigingsleven, zo ben ik in mijn parochie actief. Ik stop dat niet weg. Het geeft een beeld van mijn persoonlijkheid. Maar grote politieke relevantie heeft dat engagement niet.'
Bent ook u praktiserend katholiek?
Peeters. 'Neen. Ik beschouw mezelf als gelovig, maar ik ben een seizoenskerkganger. Ik ga nog naar begrafenissen of huwelijken.'
Crevits: 'Mijn dochter heeft haar plechtige communie gedaan. Ik was nog net op tijd, een kwartier voor de mis begon. Ik ben katholiek, maar zoals velen raak ik niet meer in de kerk. Ik denk ook niet dat dat zo fundamenteel is. De weinige tijd die ik overheb, benut ik liever om te hardlopen. Dat helpt beter om me af te reageren.'
Peeters: 'Met zo'n drukke agenda is het vooral belangrijk om te investeren in het gezin. Daar is zo weinig tijd voor dat de zondag in de eerste plaats voor het gezin is voorbehouden. Wat ook al niet altijd lukt, trouwens.'
Lukt dat bij u? Crevits: 'Mijn man is zelfstandige. We werken allebei veel. Nu komt daar ook nog mijn uithuizigheid bij. Het zal managen worden. Maar goed, als ik ja zeg voor zo'n functie, moet ik er voor tweehonderd procent voor gaan. En de consequenties erbij nemen.'
Vanackere: 'Mijn familie weet al hoe opslorpend de politiek is. Onderschat ook het werk van de kabinetsleden achter de schermen niet. Aan hen vraagt men zelden hoe ze werk en gezin kunnen combineren.' 'Fundamenteel zal er voor mij weinig veranderen. Ik werkte al heel hard als schepen en als Vlaams parlementslid. Alleen valt dat minder op in de media. Sommige journalisten noemden ons compleet onbekend. Dat stoort mij wel wat, want het bewijst hoe weinig aandacht de media hebben voor het harde, stugge, maar onopvallende werk van de parlementsleden in de commissies.'
Een goede zelfstandige moet ook zijn winkel weten te verkopen.
Vanackere: 'De vraag is wat uw definitie van een goed parlementslid is. Hun werkdefinitie schrijft niet voor dat ze zich geweldig interessant moeten maken voor de media. Hun eerste taak bestaat erin de ministers te controleren, in naam van het volk dat zij vertegenwoordigen. Natuurlijk is het zo dat wie zijn werk beter kan vertalen, meer aandacht krijgt. Maar het werk op zich is ook van waarde.'
Crevits: 'Politiek is hard werk. Maar het is ook goed communiceren over je werk. Parlementsleden proberen dat wel degelijk, maar vaak stoten ze op een muur. De pagina's in de krant zijn beperkt, het aantal persberichten te groot, de perceptie zit ze tegen. U spreekt zelf van een B-niveau. Al geloof ik dat wie zijn werk doet en goed communiceert, wel degelijk de krant haalt. En vanuit onze nieuwe functie zal dat een stuk makkelijker zijn dan vanuit een commissie.'
Minister-president Peeters, hebt u adviezen of tips voor uw opvolgster?
Peeters: 'Hilde is verstandig genoeg om haar beleid zelf vorm te geven.'
Crevits: 'Het is voor mij een speciale situatie. Het is heel aangenaam om de portefeuille over te nemen van de nieuwe minister-president. Hij kan me veel feedback geven als ik me tijdens de zomer in de dossiers inwerk. Maar het is een mes dat aan twee kanten snijdt. Want met zijn enorme ervaring heeft Kris een voorsprong op mij.'
Het heeft in de commissie-Leefmilieu af en toe gebotst tussen u beiden.
Peeters: 'Het ging er inderdaad soms scherp toe. Hilde en anderen hadden een duidelijke visie over de bijdrage van gemeenten aan het milieubeleid en welk budgetten ze daarvoor moesten krijgen. Ze zal nu zelf mogen proberen om bij de begrotingsbesprekingen meer budgetten voor samenwerkingsovereenkomsten met gemeenten los te krijgen.'
Bent u groener dan Kris Peeters? U bent lid van Natuurpunt.
Crevits: 'Misschien is Kris Peeters ook lid van Natuurpunt.' (Peeters werpt haar een ironische blik toe) 'Ik merk ook wel dat men ons nu al uit elkaar probeert te spelen. Maar we hebben uiteindelijk dezelfde belangen. Maak maar eens een lijstje van wat er de voorbije jaren allemaal is gebeurd ten voordele van natuur en milieu. Minister Peeters is misschien groener dan je zou denken. Het is mijn bedoeling om zo'n inventaris van groene maatregelen te maken en daar meer over te communiceren.'
U was in Torhout schepen van Gezelligheid. Wordt u nu ook minister van Gezelligheid?
Crevits: 'Het is inderdaad mijn ambitie om dat ooit te worden (lacht). Net daarom ben ik zo blij met de combinatie van de bevoegdheden Openbare Werken en Milieu. Twee materies die het onmiddellijke leefkader van mensen bepalen. Elke weg die je aanlegt, elk bos dat je plant, snijdt door iemands belangen. Door die bevoegdheden te combineren, kun je bijvoorbeeld bij de aanleg van een nieuwe wijk natuur en openbare werken integreren. Vroeger waren die bevoegdheden gescheiden en was iedereen op zijn terrein bezig. Door ze samen te brengen, was Kris de facto al minister van Gezelligheid.'
Een wijk heraanleggen in Torhout is wel iets anders dan het BAM-dossier in Antwerpen.
Crevits: 'Absoluut. Gelukkig staat de vakantie voor de deur. Voor mij wordt het een studievakantie. Ik heb de debatten over de BAM gevolgd in het Vlaams Parlement. Ik ken de discussie. Het is nu aan mij om die dossiers goed op te volgen. Dat is ook mijn ambitie.'
Wat brengt de vakantie voor u, meneer Vanackere?
Vanackere: 'Ik zit ongeveer drie jaar in de actieve politiek. Dit is mijn derde campagne geweest. Als parlementslid zag ik uit naar de vakantie. Maar nu ik deze ministerspost heb gekregen, hoeft het niet echt meer. De verantwoordelijkheid heeft me een energieboost gegeven. Zonder dat ik in overdrive wil gaan, weliswaar, want als minister van Volksgezondheid moet ik me bewust zijn van het risico van een burn-out.' 'Maar ik merk wel dat het vertrouwen dat de kiezer aan een partij, aan verkozenen en aan ministers geeft, een enorme energie geeft. Ik wil zo snel mogelijk de dossiers die ik al vanuit het parlementaire werk ken, volledig onder de knie krijgen. Dat je kunt terugvallen op zo'n stevige ploeg, versterkt alleen maar die zin om erin te vliegen. Ik dacht eerst om vijf dagen vakantie te nemen, maar misschien zullen drie dagen ook volstaan.'
Peeters: 'Ik zou jullie toch willen aanraden om een week rust te nemen. Er wacht jullie een zwaar jaar, met zware dossiers. We hebben nog twee jaar te gaan. Minder zelfs, met de verkiezingen in het vooruitzicht, terwijl net in die laatste twee jaren de verwachtingen hoog gespannen zijn. Jullie zullen op heel korte periode moeten aantonen dat jullie er staan.'
Vanackere: 'Als de minister-president het zegt, zal ik zijn instructies toch maar opvolgen.'
Steven Samyn en Lieven Sioen
