MINISTER CREVITS LANCEERT CAMPAGNE TEGEN FAKE NEWS OP SCHOOLTOILET
Fake news, clickbait, deepfakes … Op sociale media en YouTube circuleert veel desinformatie. Bijna de helft van de Vlaamse jongeren maakt zich zorgen over misleidende berichten. Toch zegt 40% van hen nooit of zelden de betrouwbaarheid van een nieuwsbericht te checken. Om dat bewustzijn aan te scherpen, lanceerde minister van Binnenlands Bestuur Hilde Crevits vandaag in Leiepoort campus Sint-Theresia in Deinze de nieuwe campagne ‘Klopt da wel?’. Die wil jongeren bewustmaken van de valkuilen van online desinformatie in de constante stroom aan berichten die ze online tegenkomen. Samen met Mediawijs, WAT WAT en content creator Maximiliaan Verheyen als ambassadeur, wil de Vlaamse overheid hen aanmoedigen om kritischer om te gaan met wat ze online lezen, kijken en delen.
In het kort
-
Jongeren ervaren een informatie-overload. Dit maakt het moeilijker om feit van fictie te onderscheiden.
- Vlaamse overheid lanceert ‘Klopt da wel?’, een bewustwordingscampagne voor jongeren die hen kritischer doet kijken naar online nieuws
-
Ambassadeur Maximiliaan Verheyen en andere populaire influencers ondersteunen de campagne met creatieve online video’s
-
Nieuwe website met handige informatie en links naar artikelen, lespakketten, factchecks en video’s
-
Affichecampagne op scholen met opvallende fake news titels en concrete tips wijst jongeren op gevaren van desinformatie
Check voor je klikt
Uit een kennistest van Nieuwsbarometer in 2023 bleek dat slechts 42% van de jongeren erin slaagde om drie van vijf voorgelegde nepnieuwsverhalen te herkennen, een daling vergeleken met 2022. Het is onmogelijk om jongeren af te schermen van fake news, maar we kunnen hen wel kritisch leren omgaan met de informatie die ze tegenkomen.
Jongeren doen stilstaan bij de betrouwbaarheid van online informatie is broodnodig. 'Check voor je klikt’ is de baseline van de campagne waarmee de Vlaamse overheid de kritische reflex van jongeren wil aanwakkeren en hen bewust wil maken van de risico’s van online desinformatie.
“In een wereld waar sociale media en online platforms jongeren overspoelen met informatie, is het cruciaal dat we hen van jongs af aan leren kritisch na te denken over wat ze lezen en zien,” zegt Vlaams minister van Samenleven Hilde Crevits. “Met deze campagne willen we jongeren bewust maken van de impact van desinformatie, want het kan ook schadelijke polarisatie in de hand werken, terwijl het mooie van sociale media net mensen verbinden is. Daar wil ik als minister van Samenleven mee over waken.”
De campagne werd vandaag, maandag 2 december, gelanceerd in middelbare school Leiepoort campus Sint-Theresia in Deinze. Minister Crevits presenteerde de campagne nabij de schooltoiletten. Minister Crevits: “De video’s van onze campagne tegen Fake news zijn bewust opgenomen in een setting van de schooltoiletten. Dat is nu eenmaal één van de plekken waar jongeren de smartphone bovenhalen, vandaar dat we ook bewust hier de campagne lanceren.”
Videocontent op sociale media door influencers
Ambassadeur Maximiliaan Verheyen en andere influencers zoals Timon Verbeeck zetten hun schouders onder de campagne. Onderzoek toont aan dat het grote merendeel van de jongeren tijdens hun toiletbezoek vergezeld wordt door hun smartphone. Om hierop in te spelen, werden er video’s opgenomen in hetzelfde kleine kamertje waar jongeren uren scrollen. Met herkenbare humor, memes en verwijzingen uit de online cultuur, bieden de korte social-proof video’s antwoord op topics die leven bij jongeren. Via advertentiecampagnes op sociale media en via hun eigen TikTok-kanalen zullen ze infotainmentvideo’s delen om jongeren bewust te maken van fake news.
Met grappige en herkenbare voorbeelden delen de content creators handige tips en tricks die jongeren helpen nepnieuws sneller op te merken en door te prikken. Maximiliaan Verheyen herinnert zich uit zijn tijd als leerkracht hoe moeilijk het voor jongeren is om nepnieuws te herkennen: “Je ziet hoe snel leerlingen een verhaal oppikken dat niet klopt. Het kost tijd en moeite om een kritische reflex te ontwikkelen. Maar het is nodig, zeker in deze digitale wereld waarin iedereen iets online kan zetten.”
Sensibilisering via website en onderwijs
Op de nieuwe website https://kloptdawel.be kunnen jongeren, ouders, leerkrachten en jeugdwerkers terecht voor handige informatie, tips, artikelen, factchecks, video’s en tools die hen daarbij helpen. Daarnaast zullen er op scholen en campussen in heel Vlaanderen opvallende affiches verschijnen. Prikkelende en actuele fakenewstitels zoals ‘Duiven zijn eigenlijk drones die ons bespioneren’ en ‘SpaceX 2025: Elon Musk opent een frituur in de ruimte’ moeten de aandacht van zoveel mogelijk jongeren trekken. De bizarre nieuwskoppen worden meteen ontkracht met handige tips die jongeren helpen om nepnieuws te onderscheiden.
Voor scholen en jeugdorganisaties zijn de posters en ander communicatiemateriaal gratis beschikbaar op de campagnewebsite. Daar vinden ze bovendien ook een heleboel handige links naar educatief materiaal en artikels van partners om met jongeren aan de slag te gaan rond het thema.
Jongeren vs. fake news
Sociale media zijn de voornaamste bron van nieuws voor jongeren. Vooral TikTok en Instagram zijn populair: respectievelijk 71% en 76% van de jongeren gebruiken deze socialmediakanalen om op de hoogte te blijven van nieuws. Maar, opvallend: slechts 11% vindt nieuws op sociale media betrouwbaar. Die lage cijfers tonen de nood aan om jongeren te wapenen tegen desinformatie.
Professor Ike Picone, expert journalistiek en digitale media, benadrukt: “Het is belangrijk dat we jongeren kritisch leren omgaan met nieuws, vooral op sociale media, waar desinformatie nog meer voorkomt. Door ze goed te informeren over valse informatie versterken we hun vertrouwen in betrouwbare bronnen én in zichzelf.”
Meron De Smedt, [een 20-jarige studente], erkent het probleem: “Op TikTok zie ik heel veel fake news. Jongeren die bewust of onbewust onjuiste informatie delen. Tijdens de coronaperiode was het moeilijk om feit en fictie te onderscheiden, waardoor ik me soms dom voelde. Ik denk wel dat jongeren gevoeliger zijn voor fake news, en dat is niet omdat we niet kritisch zijn. Wel omdat we meer aannemen van mensen in onze omgeving, die vertrouwd aanvoelen.”
Nog tot 2025
De campagne 'Klopt da wel?' loopt nog door tot 2025 en is opgedeeld in twee fases. Van november 2024 tot maart 2025 ligt de focus op verschillende vormen van misleidende informatie, zoals fake news en propaganda. In een tweede fase, van begin april 2025 tot augustus 2025, draait alles om algoritmes op sociale media en complottheorieën, en hoe die het wereldbeeld van jongeren kunnen beïnvloeden en framen.
Alle informatie over ‘Klopt da wel?’ vind je op de campagnewebsite of www.kloptdawel.be.
