Vlaams minister van Innovatie Hilde Crevits kent 250.000 euro Europese middelen steun aan een project rond hernieuwbare energie op de terreinen van Transfo in Zwevegem. Dat heeft ze vandaag aangekondigd tijdens de voorstelling van het relanceplan ‘Let’s maken it’ van de RegioRaad Zuid-West-Vlaanderen. Het doel is om Transfo in de toekomst volledig te voeden met lokaal geproduceerde energie. Een uniek project voor Vlaanderen én Europa.
“In het zuiden van West-Vlaanderen is de site Transfo langs het kanaal Bossuit-Kortrijk een begrip. De oude elektriciteitscentrale uit 1912 is beschermd als industrieel erfgoed en combineert verschillende functies. De ideale setting dus om er een proeftuin hernieuwbare energie anno 2021 te ontwikkelen en rond circulaire economie te werken.” - Hilde Crevits
De Europese Commissie investeert 4 miljoen euro in innovatieve Vlaamse energieprojecten.
Voor het programma was er heel wat interesse. Er werden maar liefst 222 projecten ingediend, waarvan er 11 werden geselecteerd. Enkel ambitieuze, innovatieve en onconventionele experimenten werden weerhouden. Vlaams minister van Innovatie Hilde Crevits investeert mee in een vernieuwend Europees project (RE/SOURCED) dat de zelfvoorzienende en duurzame energiewijk van de toekomst uittest én uitrolt in Vlaanderen
Het project RE/SOURCED staat onder leiding van Intercommunale Leiedal. De gemeente Zwevegem, de Provincie West-Vlaanderen, Universiteit Gent, Flux50, VITO en REScoop.eu zijn de andere partners uit het consortium. Als structurele partner in de ontwikkeling van de Transfosite zal Leiedal instaan voor de verschillende investeringen op de site. Tegen midden 2023 hoopt Leiedal het energiesysteem in gebruik te kunnen nemen.
RE/SOURCED
“Het project RE/SOURCED sluit heel nauw aan bij de ambities die we vorig jaar in onze regionale ruimtelijke energiestrategie presenteerden,” legt voorzitter Wout Maddens uit. “In Zuid-West-Vlaanderen schaarden de 13 burgervaders zich achter de doelstelling van het Burgemeestersconvenant om tegen 2030 40% minder CO2 uit te stoten. Om dat te kunnen waarmaken, zullen we met z’n allen - de steden, de gemeenten en de regio - ‘groot’ moeten denken, op zo’n manier dat het maatschappelijke belang centraal staat.”
“Bij de uitwerking van het project RE/SOURCED merkten we op dat hernieuwbare energie en circulariteit nog maar zelden hand in hand gaan,” vult Filip Vanhaverbeke, algemeen directeur van Leiedal, aan. “Omdat ze zelf voor een verhoogde vraag naar grondstoffen zoals staal, koper, kobalt, aluminium en lithium zorgt, zal ook de hernieuwbare energiesector de komende jaren moeten nadenken over circulariteit. Met het oog op de energietransitie zullen investeringen in hernieuwbare energie dan ook duurzamer moeten worden, gebaseerd op de principes van de circulaire economie. Het is net op dat vlak dat de partners van RE/SOURCED een voortrekkersrol willen opnemen.”
Transfo
Transfo in Zwevegem heeft zich in de loop van de jaren ontwikkeld als multifunctionele site met onder meer (sociale) woningen, kantoren, een microbrouwerij, vrijetijds- en sportfaciliteiten en eventruimtes. De ruggengraat van het nieuwe systeem is een lokaal elektriciteitsnet op gelijkstroom dat zowel voor energiebesparing als voor een besparing in materiaalgebruik zorgt. Het gelijkstroomnet verbindt een aantal gedeelde hernieuwbare bronnen (zonnepanelen, middelgrote windturbine en WKK) met energieopslag (batterijen, waterkrachtaccumulatie enz). Er wordt ook een module gekoppeld, dat bedrijven uit de sector van hernieuwbare energie zal toelaten om nieuwe technologieën van productie en opslag in een real life omgeving duurzaam te testen.
Concreet wil het project de bewoners en gebruikers van de site maximaal van hernieuwbare energie voorzien, op basis van lokale productie en opslag. Transfo is een voormalige elektriciteitscentrale, en zoals die centrale vroeger energie produceerde voor de wijde omgeving, moet dat in de toekomst opnieuw mogelijk zijn voor de site zelf, maar nu op basis van hernieuwbare bronnen. Om die lokaal opgewekte energie ter plekke te kunnen delen, zal met de bewoners en gebruikers bovendien een energiegemeenschap worden opgericht, die op termijn eigenaar zal worden van de installaties.
Bij de uitwerking van het energiesysteem staan de partners ook specifiek stil bij het circulaire aspect. Omdat dergelijke hernieuwbare energiesystemen vaak gepaard gaan met een toenemende vraag naar ruwe materialen, probeert het consortium niet alleen zo weinig mogelijk materialen te gebruiken, maar materialen ook te hérgebruiken om ze een tweede leven te geven, zoals tweedehands batterijen uit elektrische wagens.
Deze hernieuwbare-energiegemeenschap, waaraan alle gebruikers op Transfo zullen deelnemen, zal de gedeelde infrastructuur en samenwerking beheren. RE/SOURCED voorziet ook in een trainingspakket voor professionals en een educatief parcours voor burgers, scholen en lokale besturen.
Uniek in Vlaanderen en Europa
Dergelijk circulair energiesysteem bestaat vandaag nog niet in Vlaanderen, zelfs niet in Europa. Er zijn geen voorbeeldprojecten waaruit we inspiratie kunnen halen. We zullen dus zelf veel uit dit pilootproject leren, en hopen dat we die ervaring en kennis ook met andere projecten zullen kunnen delen.
In die context wordt bijvoorbeeld een unieke test- en demonstratiesite aangeboden voor bedrijven en universiteiten, maar ook het actiever betrekken van de burger bij de energietransitie wordt steeds belangrijker. Heel wat burgers produceren vandaag al zonne-energie, waardoor ze niet langer louter consument zijn. Op Transfo is het de bedoeling om iederéén de vruchten te laten plukken van die energietransitie, ook zij die zelf geen hernieuwbare energie kunnen produceren.
“In de loop van het project zullen de projectpartners meerdere offertevragen lanceren voor de verschillende onderdelen van het energiesysteem,” aldus minister Crevits. “Vlaamse bedrijven uit de (hernieuwbare) energiesector zullen daardoor uitgedaagd worden om interessante voorstellen te doen. Op die manier krijgen de bedrijven de kans om rechtstreeks op het slimme netwerk aan te takken, en vormt Transfo een levensgrote proeftuin waarin verschillende toepassingen en innovaties getest kunnen worden. Op die manier zet ook de Vlaamse energiesector mee haar schouders onder de energietransitie.”
Meer info
https://www.leiedal.be/resourced
https://uia-initiative.eu/en/uia-cities/leiedal-intermunicipal-association
RE/SOURCED wordt gerealiseerd binnen het meerjarige Interreg-programma Urban Innovative Actions. Onder leiding van Intercommunale Leiedal werken Vlaamse lokale besturen hand in hand met kennis- en clusterorganisaties aan energiesystemen van de toekomst. RE/SOURCED heeft een totale kostprijs van 5 miljoen euro. Het project kan daarbij rekenen op een ondersteuning van bijna 4 miljoen euro van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling.
