Een innovatief begeleidingsprogramma dat zich richt op jonge dak- en thuislozen en detentieverlaters tussen 17 en 25 jaar, heeft de afgelopen jaren goede resultaten geboekt. Dat blijkt uit een wetenschappelijk onderzoek van de KU Leuven in opdracht van de Vlaamse overheid. Het proefproject kreeg de afgelopen jaren vorm binnen Oranjehuis, een jeugdhulporganisatie uit Kortrijk. Het project, Back on Track, is gebaseerd op het Housing First for Youth-principe waarbij wordt ingezet op directe toegang tot huisvesting en begeleiding. Maar liefst 78% van de jongeren huurden een jaar na de start van het traject een eigen woning. Vlaams minister Hilde Crevits trekt 3 miljoen euro om de strijd tegen dak- en thuisloosheid bij jongeren in Vlaanderen te verankeren en uit te breiden.
“Het is cruciaal dat we voor voldoende begeleiding zorgen voor jongeren met psychische problemen, jonge gevangenisverlaters of gewoon jongeren die het even allemaal niet meer weten. Dat is een heel kwetsbare en vaak moeilijk bereikbare groep die een groot risico loopt om uitgebuit te worden of in de criminaliteit te belanden. Een tijdelijke, vaste woning en ondersteuning die aanklampend en persoonlijk is, zijn succesrecepten om ervoor te zorgen dat we deze jongeren opnieuw een springplank geven naar een betere toekomst. Een aanpak die werkt. Daarom investeren we de komende jaren 3 miljoen euro in deze innovatieve manier van werken.” - Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits
Het aantal jonge dak- en thuislozen in Vlaanderen ligt hoog. Bij de laatste dak- en thuislozentelling was het aantal jongeren tussen 17 en 25 jaar goed voor meer dan 20% van het totaal aantal dak- en thuislozen. Het zijn jongeren die geen vaste plek hebben en rondtrekken van slaapplaats naar slaapplaats bij vrienden of familie of in het circuit van nachtopvang belanden. Daarnaast vormen ook jongvolwassen gevangenisverlaters een kwetsbare doelgroep: na een periode in detentie hebben ze het extra moeilijk op de woon- en arbeidsmarkt en dreigen ze daardoor sneller te hervallen.
Om antwoorden te formuleren op de moeilijke uitdagingen waar deze jongeren voor staan, werd Back on Track uitgewerkt: een intensief begeleidingsprogramma gebaseerd op de principes van Housing First for Youth. Jongeren kunnen er onmiddellijk een beroep doen op een vaste plek om te wonen en krijgen persoonlijke ondersteuning in de zoektocht naar een job en een netwerk waar ze op kunnen terugvallen. Daarnaast gaat er veel aandacht naar herstel, recidivepreventie en zelfredzaamheid. Na één jaar stopt het traject en moeten jongeren klaar zijn om opnieuw op eigen benen te staan.
Resultaten
Het proefproject kreeg de afgelopen jaren vorm binnen Oranjehuis, een jeugdhulporganisatie uit Kortrijk, en werd gemonitord door de KU Leuven. Op die manier moest duidelijk worden of Back on Track effectief een verschil kan betekenen voor jonge dak- en thuislozen en jonge gevangenisverlaters.
Uit het onderzoek blijkt dat het Back on Track-programma aanzienlijke successen boekt. Na één begeleidingsjaar is 78% van de jongeren gehuisvest met een huurcontract op eigen naam. De meerderheid huurt op de private huurmarkt (50%), terwijl 28% een sociale woning betrekt. Wat betreft inkomen haalt bijna de helft (46%) van de jongeren het hoofdinkomen uit werk of een vervangingsinkomen. Opvallend is dat 85% van hen drie maanden na beëindiging van het traject nog steeds een inkomen heeft. Daarnaast rapporteert slechts 20% van de jongeren uit detentie recidive binnen zes maanden na de beëindiging van het traject, wat aanzienlijk lager is dan de benchmark van 50%. De meerderheid van de jongeren voltooit het programma, met slechts 9% die vroegtijdig afhaakt.
Jongeren geven zelf hun enthousiasme aan over de aanpak. De combinatie tussen de aanklampende, persoonlijke begeleiding en de manier waarop jongeren zelf hun weg kunnen vinden, vormt daarbij een enorme troefkaart.
Prof. Dr. Koen Hermans, KU Leuven: “Internationaal is iedereen overtuigd dat het Housing First for Youth-principe zijn vruchten afwerpt, maar daar staat weinig wetenschappelijke onderbouwing tegenover. Dit onderzoek biedt waardevolle inzichten in de impact van het programma op het leven van dak- en thuisloze jongeren en jongvolwassen detentieverlaters, niet alleen in Vlaanderen maar ook ver daarbuiten. Toch merken we ook nog verbeterpunten, zoals extra aandacht voor geïntegreerde zorg en een grotere beschikbaarheid van betaalbare woningen. In een ideaal scenario werk je met een team van professionals dat rond een jongere staat en opgebouwd is op basis van zijn of haar specifieke noden. Flexibiliteit is daarbij ook cruciaal: voor heel wat jongeren is een jaar begeleiding voldoende, maar voor sommigen moeten hulpverleners zich nog iets langer kunnen vastklampen. Zo kan Back on Track nog verder versterkt worden en zorgen we ervoor dat jongeren op een later moment niet opnieuw uitvallen met een mogelijk hogere maatschappelijke kost als gevolg.”
Sabine Bourgeois, vzw Oranjehuis: “Ook wanneer jongeren zelf de hoop even verloren zijn, reiken wij vanuit onze organisatie toch de hand. Wanneer jongeren voelen dat er naar hen geluisterd wordt, dat ze in staat worden geacht en ondersteund worden om verantwoordelijkheid op te nemen, dat ze snel een dak boven hun hoofd hebben en samen kunnen uitzoeken wat ze in hun leven nog willen bereiken, vinden ze opnieuw perspectief. Heel wat collega’s hebben de afgelopen jaren het beste van zichzelf gegeven om een vaak vergeten of afgeschreven groep jongeren toch opnieuw betekenisvol deel te laten uitmaken van een warme samenleving. Dat die weg duidelijk de juiste was, doet veel plezier.”
8 regio’s
Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits wil de inzichten die vanuit Back on Track naar voren komen, nu verder verankeren. Vanuit het Departement Zorg, VAPH en Opgroeien wordt 3 miljoen uitgetrokken om de ondersteuning en begeleiding van dak- en thuisloze jongeren uit te breiden. Daarmee zullen op 3 jaar tijd ruim 570 jongeren extra geholpen kunnen worden.
In acht regio’s worden met dat budget programma’s ontwikkeld die de slagkracht vergroten en jongvolwassen een eigen thuis geven. Op die manier wordt het aanbod in West-Vlaanderen gebiedsdekkend, maar ook in en om andere grote steden zoals Aalst, Antwerpen, Mechelen, Leuven en Genk slaan organisaties de handen in elkaar om vanuit verschillende expertisedomeinen jongeren die een dak boven hun hoofd verliezen of dreigen te verliezen, bij te staan:
-
Regio Halle-Vilvoorde met partners Tonuso, De Raster, Resonans, 1G1P Halle-Vilvoorde, De Spiegel, CAW Halle-Vilvoorde, Yuneco, Provdentia bv, Radar vzw
-
ELZ Noord-Limburg, MidWestLim, West-Limburg, Herkenrode met als partners Jongerenwerking Pieter Simenon, Beschut Wonen Noord-Limburg, IBW Vistha, Samenpunt, CAW Limburg, vzw Joli, Homie, vzw Behanië
-
ELZ Panacea, Vlaamse Ardennen, Aalst en Dender-Zuid met als partners CAW Oost-Vlaanderen, IBW Vlaamse Ardennen, aPart, Ruyskensveld, Reymeers en Voluit
-
ELZ ZW-Waasland, NO-Waasland, Dender met als partners Lia, IBW Pro Mente, Z&O De Hagewinde, CAW Oost-Vlaanderen, Spoor 56 en Voluit
-
ELZ Antwerpen Centrum, Antwerpen Oost, Antwerpen Zuid, Noord-Antwerpen met als partners Ondo, IBW Beschut Wonen Antwerpen, De Touter, Elegast, CAW Antwerpen, Free Clinic
-
ELZ Klein-Brabant, Vaartland, Rupelaar, Pallieterland, Mechelen-Katelijne, Bonstato met Jeugddorp, IBW Este, CAW Boom-Mechelen-Lier en Pegode
-
ELZ Leuven-Noord, Leuven, Leuven-Zuid, ELZ Demerland (Aarschot-Begijnendijk) met Sporen, IBW De Hulster, SOS Kinderdorpen, Amber en Adem
-
West-Vlaanderen met partners Oranjehuis (Back on Track), IBW Groep Zorg H. Familie vzw De Bolster, CAW Zuid-West-Vlaanderen, Ubuntu Achtkanter en vzw Kompas
