Free Clinic vzw biedt preventie, hulpverlening, sociale activering en woonbegeleiding voor maatschappelijk kwetsbare personen met een drugprobleem. Zij organiseren onder andere het Vlaams programma Spuitenruil. Met een aanbod aan spuitenruil wil de Vlaamse overheid de schade bij injecterende druggebruikers zo veel mogelijk beperken. Om die belangrijke, preventieve en schadebeperkende werking verder te zetten, heeft Vlaams minister van Welzijn en Volksgezondheid Hilde Crevits beslist om de steun voor Free Clinic te verlengen. Het gaat om een investering van meer dan 1 miljoen euro per jaar.
“Voorkomen is altijd beter dan genezen. Drugspreventie is dan ook een absoluut speerpunt in ons Vlaams preventief gezondheidsbeleid. Maar het is ook belangrijk om de risico’s voor de mensen die vandaag kampen met een drugsprobleem zoveel mogelijk te beperken en tegelijk op weg te zetten naar herstel. Iedereen verdient een kans om zijn of haar leven opnieuw in handen te nemen. Free Clinic is op dat vlak een belangrijke patner voor Vlaanderen. Met de spuitenruil en de werking rond de HCV (Hepatitis C) verpleegkundigen worden de gezondheidsrisico’s voor gebruikers zoveel mogelijk beperkt én worden zij vooral begeleid naar verdere hulp met volledig herstel als uiteindelijke doel.” - Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits
Injecterende druggebruikers zijn een relatief kleine maar tegelijk zeer kwetsbare en moeilijk bereikbare groep. Ze lopen een sterk verhoogd risico op gezondheidsschade die verbonden is aan het injecteren zoals besmetting met infectieziekten (HBV, HCV, HIV…), spuitabcessen en overdosissen. Daarnaast leven ze vaak in precaire sociale omstandigheden en hebben ze een verhoogd risico op een breed spectrum aan gezondheids- en welzijnsproblemen.
Free Clinic creëert een laagdrempelig aanbod aan informatie, advies, screening, steriel injectiemateriaal (spuitenruil) en doorverwijzing naar de gepaste hulp. Het aanbod richt zich in het bijzonder naar groepen die nog niet in contact staan met andere vormen van hulpverlening en moet de drempel naar relevante gezondheids- en welzijnsorganisaties verlagen.
Vlaams programma Spuitenruil
De kern van het programma is het verdelen van steriel injectiemateriaal en het op een veilige manier verzamelen en vernietigen van gebruikt materiaal. Daarnaast krijgen gebruikers ook informatie over waar ze terecht kunnen voor gezondheidszorgen en hulp bij hun drugprobleem. De werking bestaat al sinds 2002 en kent positieve resultaten. Uit het jaarrapport van 2022 blijkt dat er in heel Vlaanderen 834.000 spuiten sets werden verdeeld. Provincie Antwerpen neemt het grootste deel voor haar rekening met 339.000 spuiten sets, Vlaams-Brabant het kleinste (50.000). 825.000 gebruikte spuiten werden gerecupereerd, dat is een recuperatieratio van 99%.
HCV werking
Het zwaartepunt van de werking van Free Clinic ligt bij de methodiek spuitenruil. Maar de afgelopen jaren is daar de stapsgewijze uitbreiding van enkele piloten naar een Vlaams programma rond hepatitis C virus (HCV) bijgekomen. Om dat mogelijk te maken, investeerde Vlaams minister Hilde Crevits vorig jaar al 150.000 euro extra. Het gaat om preventie, screening en zo nodig ondersteuning bieden bij het volhouden van de behandeling van hepatitis C bij injecterende gebruikers.
HCV is een overdraagbare aandoening en komt vaak voor bij druggebruikers. Een aanzienlijk deel van injecterende druggebruikers weet niet dat ze besmet zijn. Niet iedereen die besmet is begint aan een behandeling, of maakt ze af. Daarom is de werking van HCV verpleegkundigen belangrijk. Binnen die HCV werking volgen verpleegkundigen druggebruikers intensief op en werken ze aan een netwerk met lokale partners om de groep druggebruikers beter te kunnen bereiken. Behalve bekendmaking van de screening en de behandeling, staan ze de druggebruikers ook bij in sociaal administratieve hulp.
De verlenging van de steun voor Free Clinic geldt voor twee jaar en gaat in vanaf januari 2024. De werking zal in deze periode in het teken staan van een continuering van de werking rond spuitenruil en de verdere consolidering van de werking rond HCV in nieuwe regio’s.
